-
-
-
Tổng tiền thanh toán:
-
Suy tuyến thượng thận nguy hiểm thế nào? Các thuốc dùng để chữa
23/12/2021
Nguyễn Thị Phương Loan
Suy tuyến thượng thận là tình trạng mà tuyến này sản sinh ra quá ít cortison làm rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
1. Vai trò của tuyến thượng thận
Mặc dù rất bé, nhưng tuyến thượng thận lại đóng vai trò rất quan trọng. Tuyến thượng thận gồm 2 phần:
- Phần tủy thượng thận tiết ra adrenalin và noradrenalin nhằm duy trì huyết áp và nhịp tim.
- Phần vỏ thượng thận bài tiết ra 3 hormon chủ yếu là: Mineralocorticoid, glucocorticoid và androgen, có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh trung gian chuyển hóa và đáp ứng miễn dịch thông qua glucocorticoid, huyết áp, thể tích tuần hoàn và điện giải thông qua mineralocorticoid và đặc tính sinh dục thứ phát ở nữ thông qua androgen.
Trục dưới đồi - yên thượng thận đóng vai trò quan trọng trong đáp ứng với stress thông qua tăng nồng độ cortisol nhanh chóng khi bị stress.
Các hormone ở tuyến thượng thận rất quan trọng để duy trì sự sống của con người. Do đó, nếu bất kỳ phần nào của tuyến thượng thận bị suy sẽ ảnh hưởng tới rất nhiều bộ phận khác trong cơ thể.
Tuyến thượng thận rất bé, hình chóp nón nằm áp sát cực trên của quả thận hai bên
2. Nguyên nhân khiến tuyến thượng thận bị suy
Nguyên nhân chính gây ra suy tuyến thượng thận, bao gồm:
2.1 Suy tuyến thượng thận nguyên phát
- Người có tuyến thượng thận hoạt động không bình thường; tuyến thượng thận bị tổn thương khiến chúng không sản xuất đủ các hormone quan trọng cho cơ thể.
- Bệnh nhân mắc bệnh Addison có nguy cơ bị suy tuyến thượng thận nếu không được điều trị đúng, kịp thời.
2.2 Suy tuyến thượng thận thứ phát
- Người sử dụng corticoid trong thời gian dài, ngừng thuốc đột ngột mà không có lộ trình. Thời gian dùng thuốc càng dài thì nguy cơ suy tuyến thượng thận càng cao.
- Do tổn thương trục dưới đồi - tuyến yên như u tuyến yên, nhiễm lao, viêm, cắt bỏ tuyến thượng thận một bên do khối u; do điều trị cường vỏ thượng thận, phẫu thuật tuyến yên do u tuyến yên.
- Do dùng thuốc kháng đông máu gây chảy máu ở tuyến thượng thận.
Với suy tuyến thượng thận trẻ em, cần có phác đồ riêng, phù hợp từng tình trạng sức khỏe cũng như cân nặng của mỗi trẻ.
Trong quá trình điều trị, nếu bệnh nhân bị stress, cần phải tăng liều glucocorticoid nhằm tránh những hậu quả nặng nề. Trong trạng thái bị stress, người bệnh thường không dung nạp với corticoid đường uống, do đó cần phải sử dụng thuốc đường tiêm bắp.
Với bệnh nhân bị suy thượng thập cấp, cần chẩn đoán nhanh chóng, để điều trị mất muối cấp và các dấu hiệu đe dọa tính mạng. Truyền dịch, điện giải cần phải được thực hiện ngay, đồng thời tìm nguyên nhân và điều trị những nguyên nhân dẫn tới suy thượng thận cấp. Những bệnh nhân không được chẩn đoán suy thượng thận trước đó cần lấy máu định lượng cortisol và ACTH trước khi điều trị bằng corticoid.
Bệnh nhân suy thượng thận thứ phát điều trị thay thế bằng glucocorticoid với liều thấp nhất có thể, tránh quá liều. Thường không cần sử dụng mineralocorticoid vì những bệnh nhân này vẫn tiết mineralocorticoid bình thường. Bệnh nhân suy thượng thận thứ phát có thể thiếu các hormone khác ở tuyến yên, vì thế có thể phải điều trị thay thế. Luôn phải mang theo thuốc bên mình và thông báo với bác sĩ điều trị nếu đang gặp phải tình trạng nhiễm trùng nặng hoặc chuẩn bị thực hiện phẫu thuật.
4. Cách dự phòng suy tuyến thượng thận
Từ nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận, cần lưu ý những vấn đề sau:
- Hiện nay rất nhiều người tùy ý sử dụng corticoid trong điều trị, nhất là bệnh nhân xương khớp. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến suy tuyến thượng thận thứ phát. Do đó dù mắc bất kỳ bệnh gì, cũng không nên tự ý sử dụng thuốc này khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Bệnh nhân buộc phải sử dụng corticoid lâu dài, cần đi khám bệnh thường xuyên để kịp thời phát hiện bệnh và bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị kịp thời.
- Đối với bệnh nhân đã có suy tuyến thượng thận, thì cơn suy tuyến thượng thận cấp là một trường hợp cấp cứu, rất nguy hiểm nếu không được cấp cứu kịp thời. Vì thế, cần phải dùng thuốc điều trị suốt đời và đặc biệt cần phải luôn mang theo thuốc dự trữ bên mình. Đặc biệt là với những trường hợp bệnh nhân mắc suy thượng thận đang điều trị khi gặp stress, nhiễm trùng nặng hoặc phẫu thuật… cần lưu ý đặc biệt về viêc dùng thuốc, bởi bác sĩ sẽ phải hiệu chỉnh lại liều cho bệnh nhân.
- Suy thượng thận có thể được phòng tránh hoặc làm giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách duy trì lối sống khoa học, phù hợp với thể trạng sức khỏe người bệnh. Ngoài ra, với những người có bệnh lý liên quan đến thận cần được điều trị kịp thời dứt điểm để tránh tình trạng biến chứng thành bệnh nguy hiểm.